Komunikacja Miejska w Gorzowie Wielkopolskim - Remigiusz Grochowiak, Paweł Kamyszek
Gdy pod koniec XIX wieku mały i prowincjonalny Landsberg a. Warthe (dziś Gorzów Wielkopolski) zmieniał swoje oblicze w tętniące życiem centrum gospodarczo-polityczne regionu, jednym z tego wyraźnych znaków było pojawienie się wewnętrznej komunikacji miejskiej. Niczym krwioobieg w organizmie miejskim umożliwiła ona bowiem jego harmonijny i stabilny rozwój.
Małe i powolne omnibusy konne zostały jeszcze w XIX wieku wyparte i zastąpione tramwajami elektrycznymi, którym w dotarciu na rozrastające się na wzgórzach przedmieścia i nowe zakłady produkcyjne pomogły od 1937 roku autobusy miejskie. Krótki epizod wojenny z trolejbusami, choć potwierdził celowość ich eksploatacji w górzystym, miejskim terenie, zakończył się wraz z przyłączeniem miasta do Polski. Podjęta wówczas decyzja o postawieniu na komunikację tramwajową, jako filar komunikacji miejskiej, rzutuje do dziś na przewozową mapę miasta. W jej wyniku bowiem, to właśnie tramwaje pozostały głównym środkiem transportu wewnątrzmiejskiego, wspierane przez autobusy na rozchodzących się promieniście z centrum trasach. Obraz ten zmieniło dopiero rozpoczęcie budowy wielkich osiedli mieszkaniowych na Górczynie, dla których autobus pozostał jedynym środkiem komunikacji z centrum. Planowana już od lat siedemdziesiątych XX wieku budowa linii tramwajowej wzdłuż ulicy Piłsudskiego, mimo pozostawienia rezerwy terenowej pod przyszłe torowisko, jest wciąż odwlekana w czasie.
Przez wszystkie lata istnienia, diametralnie zmienił się eksploatowany w mieście tabor. Skromne, dwuosiowe wagony, z otwartymi peronami i drewnianymi ławkami w przedziale pasażerskim, zostały w latach siedemdziesiątych zastąpione wagonami szybkobieżnymi, te zaś w XXI wieku ustąpiły na rzecz nowoczesnych, przegubowych wagonów niskopodłogowych, wyposażonych zgodnie z najnowszymi, ówczesnymi możliwościami techniki. Analogiczną metamorfozę przeszedł tabor autobusowy. Zaznaczyć to jednak warto, że w przypadku tej trakcji, znacznej modyfikacji uległ w ostatnich latach również system napędu. Konieczność rezygnacji z oleju napędowego sprawiła, że coraz więcej autobusów we flocie napędzanych było hybrydowo, bądź też już całkowicie elektrycznie.
Przyszłość komunikacji miejskiej w Gorzowie rysuje się w stabilnych barwach. Zmodernizowana sieć tramwajowa, z wyremontowanymi torowiskami i nowym taborem jest optymistyczną odpowiedzią na zmieniające się potrzeby przewozowe mieszkańców centrum. Dla rozbudowujących się przedmieść nowoczesną ofertę mają natomiast klimatyzowane i w pełni niskopodłogowe autobusy, zarówno miejskiego przewoźnika, jak i innych firm, realizujących z powodzeniem od wielu lat uzupełniający transport podmiejski. Otrzymywane od wielu lat również certyfikaty i nagrody pozwalają mieć nadzieję, że Miejski Zakład Komunikacji, nie zapominając o swoich korzeniach, pozostanie nadal na dynamicznej i nowoczesnej drodze rozwoju w przyszłości.
SPIS TREŚCI
Od Autorów / 5
1. Rozwój Gorzowa od XIX wieku / 6
2. Początki komunikacji miejskiej - omnibusy konne / 10
3. Tramwaje elektryczne / 16
3.1. Początki komunikacji tramwajowej / 16
3.2. Tramwaje w okresie międzywojennym / 32
3.3. Odbudowa komunikacji tramwajowej / 46
3.4. Okres stabilizacji lat 60-tych / 61
3.5. Rozwój sieci w latach 70-tych / 75
3.6. W strukturze wojewódzkiej PKM / 84
3.7. Koncepcja szybkiego tramwaju z 1981 r. / 93
3.8. Trudne lata osiemdzisiąte / 98
3.9. W nowej rzeczywistości / 106
4. Komunikacja autobusowa / 152
5. Komunikacja trolejbusowa / 196
6. Taksówki w strukturach MPK / 206
7. Tabor komunikacji miejskiej / 210
7.1. Tabor tramwajowy / 210
Wagony Landsberg i Weyer / 210
Okres wagonów warszawskich / 226
Wagony generacji 4N1 i 4ND1 / 230
Wagony N i ND z Katowic / 245
Przegubowe wagony 102Na / 248
Era wagonów 105N/Na / 252
W nowej rzeczywistości końca XX wieku / 264
7.2. Tabor autobusowy / 296
Okres przedwojenny / 296
Epoka Sanów / 299
Era Autosanów H9-35 / 307
Epizod z Jelczami 272Mex / 310
Lata 90-te XX wieku / 315
Tabor niskopodłogowy XXI wieku / 325
Eksploatacja autobusów przegubowych / 335
Autobusy MAN Lion’s City i Solaris Urbino / 337
Autobusy hybrydowe i elektryczne / 343
7.3. Tabor trolejbusowy / 350
7.4. Tabor gospodarczy / 355
7.5. Tabor historyczny / 371
7.6. Tabor wypożyczony i testowy / 380
8. Zajezdnie / 388
9. Podsumowanie / 406
Dodatki:
Komunikacja miejska w Gorzowie Wlkp. w liczbach / 407
Kroniki taboru / 410
Kroniki linii / 436
Słownik nazw ulic i placów / 459
Bibliografia / 460
Zusammenfassung / 462
